ئەو ١٠هۆکارە چین کە وادەکات زۆرتر لیمۆ بخۆین ؟
ئامادەکردن و وەرگێڕانگی: کەنار سەلام عبدالله
سوودە تەندروستییەکانی لیمۆ، وەک بەرەوپێشبردنی دابەزاندنی کێش و ڕێگریکردن لە هەوکردن، بەهۆی بەهێزی ڤیتامین سی و ڕێژەی دژە ئۆکسێنەرەوەیە کە تێیدایە. هەروەها لیمۆ دەوڵەمەندە بە ڕیشاڵی تواوە کە دەتوانێت ئارەزووی خواردن کەم بکاتەوە و تەندروستی ڕیخۆڵە بپارێزێت.
توێکڵی لیمۆ و گەڵاکانی لیمۆ زەیتی سروشتی تێدایە کە بۆنێکی تایبەت مەندی هەیە و دەتوانرێت بۆ دروستکردنی چا بەکاربهێنرێت.
لیمۆی تازە پێگەشتو نزیکەی 55%ی بڕی پێویستی ڕۆژانەی ڤیتامین سی لەخۆدەگرێت، پێکهاتەی دژە ئۆکسێنەری بەهێزی تێدایە، وەک پۆلیفینۆل و لیمۆنۆید و ترشی کافایک، هەروەها دەتوانرێت بخورێت بۆ بەرزکردنەوەی بەرگری لەش و ڕێگریکردن یان چارەسەرکردنی هەوکردنی هەناسەدان وەک سەرمابوون یان ئەنفلۆنزا.
سودەکانی تەندروستی
سوودە سەرەکییە تەندروستییەکانی خواردنی لیمۆ بریتین لە:
1. پەرەپێدانی دابەزاندنی کێش
لیمۆ دەتوانێت یارمەتی دابەزاندنی کێش بدات، چونکە کالۆری کەمی تێدایە و دەوڵەمەندە بە ڕیشاڵ. لە کاتی خواردنیدا پووکێک لە گەدەدا دروست دەکەن و بەم هۆیەوە دەتوانن ئارەزووی خواردن کەم بکەنەوە. جگە لەوەش پێدەچێت ڤیتامین سی یارمەتی دەرهێنانی ژەهراوی لە جەستە دەدات و لەوانەیە پرۆسەی ئۆکساندنی چەوری خێراتر بکات، ئەمەش دەتوانێت پرۆسەی دابەزاندنی کێش بەرەوپێش ببات.
2. خۆپاراستن لە قەبزی
لیمۆ یارمەتیدەرە بۆ دەستپێکردنی جوڵەی ڕیخۆڵە بەو پێیەی دەوڵەمەندە بە ڕیشاڵ، ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ تێپەڕبوونی پیسایی لە ڕێگەی کۆئەندامی هەرسەوە. کاریگەرییەکانی زیاتر دەبن کاتێک لەگەڵ ئاوی گەرمدا لەسەر گەدەی بەتاڵ بخورێت.
3. پاراستنی گەدە
یەکێک لە پێکهاتە چالاکەکانی ناو لیمۆ بریتییە لە لیمۆنین کە دەرکەوتووە کاریگەری دژە هەوکردن و دژە میکرۆبی هەیە دژی بەکتریاکانی H. pylori. هەروەها دەتوانێت ڕۆڵی هەبێت لە ڕێگریکردن لە گەشەکردنی برینی گەدە و دوانزەگرێ.
4. خۆپاراستن لە تووشبوون بە هەوکردن
بەهۆی بوونی لیمۆنین لە پێکهاتەکەیدا، لیمۆ تایبەتمەندی دژە هەوکردنی قارچکی و دژە بەکتریای هەیە کە یارمەتی بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشییەکانی وەک هەوکردنی مەعجوون، ئەنفلۆنزا، هەڵامەت و هەوکردنی تری بەکتریا وەک ستافیلۆکۆکۆسی ئاوریۆس، سترێپتۆکۆکۆسی سییەکان و مۆراکسێلا کاتارالیس دەدات.
5. باشترکردنی شێوەی پێست
بەهۆی ئەوەی دەوڵەمەندە بە ڤیتامین سی، خواردنی بەردەوامی لیمۆ دەبێتە هۆی دووبارە دروستبوونەوەی شانەکان و دروستبوونی کۆلاجین. کۆلاجین پێکهاتەیەک کە پێست پتەو و لاستیکی دەکات، هەروەها چاکبوونەوەی برینەکان خێراتر دەکات. جگە لەوەش لیمۆ دەوڵەمەندە بە پێکهاتەی بایۆئەکتیڤ کە تایبەتمەندی دژە ئۆکسانی هەیە، کە ڕێگری لە پیربوونی پێشوەختە و دەرکەوتنی چرچ و لۆچی دەکات.
٦- دابەزاندنی پەستانی خوێن
لیمۆ دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێکخستنی پەستانی خوێن، چونکە دەوڵەمەندە بە مادەی فلاڤۆنۆید کە ڕێگری لە بەرزبوونەوەی خوێنبەرەکانی خوێنبەرەکان دەکات بۆ ئارامکردنەوەی خوێنبەرەکان و باشترکردنی ڕۆیشتنی خوێن. جگە لەوەش ڤیتامین سی پەیوەندی بە دابەزینی پەستانی خوێنەوە هەیە.
7. خۆپاراستن لە کەمخوێنی
لیمۆ یارمەتیدەرە بۆ ڕێگریکردن لە کەمخوێنی چونکە ڤیتامین سی تێدایە کە دەبێتە هۆی مژینی ئاسن لە ڕیخۆڵەکاندا بەتایبەت ئاسنی سەرچاوە ڕووەکییەکان. بۆ بەدەستهێنانی ئەمەش گرنگە ئەو خۆراکانەی دەوڵەمەندن بە ئاسن لەگەڵ سەرچاوەیەکی ڤیتامین سی وەک لیمۆ بخورێت.
8. خۆپاراستن لە بەردی گورچیلە
ترشی ستریک لە لیمۆدا هەیە کە یارمەتدەرە بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونی بەردی گورچیلە .
9. خۆپاراستن لە هەندێک جۆری شێرپەنجە
لیمۆ چەندین پێکهاتەی چالاکە زیندووەکانی تێدایە وەکو لیمۆنۆید و فلاڤۆنۆید کە تایبەتمەندی دژە وەرەمی و دژە هەوکردن و دژە ئۆکسێنەریان هەیە. ئەمانە ڕێگری لە دروستبوونی ڕادیکاڵە ئازادەکان دەکەن، ئەپۆپتۆزی هان دەدەن و ڕێگری لە گەشەکردنی خانە شێرپەنجەدارەکان دەکەن.
10. خۆپاراستن لە زیپکە
بەهۆی تایبەتمەندی دژە میکرۆبی و دژە هەوکردنی لیمۆ، دەکرێت بەرەنگاربوونەوەی هەندێک بەکتریا کە پەیوەندییان بە دروستبوونی زیپکەوە هەیە.